Lezingen
Op de sterrenwacht nodigen we op tijd en stond een onderzoeker, wetenschapper, professor, ... uit om een boeiende uiteenzetting te geven over zijn of haar onderzoeksdomein. De onderwerpen zijn divers, maar allemaal gerelateerd aan sterrenkunde, weerkunde of ruimtevaart. Op die manier bieden we hen een forum om hun onderzoeksresultaten aan een breed publiek kenbaar te maken. Onze lezingen zijn toegankelijk voor al onze leden!
Inschrijven kan telkens via onze hoofdpagina een paar weken voor de start van de voordracht.
Overzicht voordrachten 2025
Zaterdag 4 oktober 2025 (14u30-16u30) : 'De toekomst van de Ruimtevaart'
Stijn Ilsen
De toekomst van de Ruimtevaart
Recente krantenkoppen: “China landt op de achterkant van de maan”, “SpaceX bouwt herbruikbare raketten”, “Revolutionaire satellieten worden gebouwd in België”, “Er worden komende jaren duizenden en duizenden internetsatellieten gelanceerd”, “Asteroïde mist aarde op het nippertje”, “Europese lander op weg naar Mars”, “Planeten ontdekt bij andere ster”, “Botsing tussen 2 satellieten in de ruimte veroorzaakt afvalwolk”. Ruimtevaart is een “hot topic” in het nieuws en er gebeurt dan ook bijzonder veel momenteel. Denk maar aan Elon Musk, die met zijn bedrijf SpaceX herbruikbare raketten maakt en zo mensen naar Mars wil brengen. Tijdens deze lezing bekijken we de nieuwe trends in ruimtevaart, de opportuniteiten en gevaren, de commerciële en wetenschappelijke kant. Met een overvloed aan foto’s, filmpjes/animaties en een portie anekdotes en humor wordt alles in mensentaal uitgelegd, toegankelijk voor een erg breed publiek.
Wie is Stijn Ilsen?
Stijn Ilsen is Master of Science in aerospace engineering. Hij werkt al bijna 20 jaar in de ruimtevaart. Hij begon bij de Europese ruimtevaartorganisatie ESA met een studie voor een Europese bemande missie naar de maan. Daarna werkte hij voor Airbus/EADS aan de HERSCHEL ruimtetelescoop doorheen heel Europa. Momenteel werkt hij bij Redwire Space (vroegere Verhaert / QinetiQ Space) in Kruibeke aan Belgische satellieten.
Hij is een veelgevraagd spreker bij ingenieursverenigingen, universiteiten, sterrenwachten en verschillende socio-culturele organisaties (+150 lezingen in de laatste 10 jaar). De laatste tijd komt hij regelmatig op radio en televisie (Nieuwe Feiten, De wereld vandaag, De Ochtend, Weet ik veel, Touché op Radio1, De Afspraak op Canvas, Laat op Eén, Karrewiet op Ketnet). Hij verzorgde ook een TED talk over planetaire bescherming. In Mei 2019 verscheen een kinder/jeugdboek rond raketten, satellieten en astronauten waaraan hij meewerkte als auteur. "Reis naar de sterren" werd uitgegeven bij lannoo, maar is helaas uitverkocht. Begin oktober 2023 verscheen zijn 2de boek "Word jij de eerste mens op Mars", waarin een positief toekomst beeld wordt geschetst voor kinderen.
De lezing start stipt om 14u30
Einde voorzien omstreeks 16u30.
Toegang: €5 per persoon
Zaterdag 20 september 2025 (14u30-16u30) : 'België op weg naar de zon met Proba-3'
Spreker: Elke D'Huys- Koninklijke Sterrenwacht van België & STCE
Met de lancering van de Proba-3 raakt het onderzoek naar de Zon alweer in een spannende versnelling. De satelliet – eigenlijk een dubbele satelliet die in perfecte formatie vliegt – markeert een nieuwe etappe in de reis naar de Zon die startte met de SOHO-satelliet in 1995 en via de PROBA-2 leidde naar dit huzarenstuk.
Proba-3 is een verbluffende ruimtemissie die een zonsverduistering in de ruimte creëert aan de hand van twee satellieten die in formatie vliegen. Proba-3 werd in december 2024 gelanceerd met aan boord de ASPIICS telescoop die gebouwd is door het Centre Spatial De Liège en uitgebaat wordt vanuit de Koninklijke Sterrenwacht van België (KSB) in Ukkel. Proba-3 is de meest recente en alweer zeer ambitieuze telg van een dynastie van ruimtemissies door dezelfde bouwers die begon in 1995 met EIT op SOHO en ook de SWAP telescoop op PROBA2 en de EUI telescopen aan boord van Solar Orbiter omvat. In deze lezing kom je te weten hoe de KSB groot werd in het bouwen en uitbaten van zonnemissies en wat we er allemaal uit kunnen leren. We zoomen in op eerste beelden en resultaten van ons nieuwste paradepaardje, Proba-3.
Elke D’Huys (KSB en STCE) is hoofdonderzoeker van de SWAP zonnetelescoop die aan boord is bij de PROBA2 satelliet en zij ondersteunt tevens wetenschappers die in hun onderzoek gegevens van SWAP gebruiken. Ze maakt ook deel uit van de lokale EUI en Proba-3 onderzoeksteams. Het grootste deel van haar tijd is ze bij het Belgische Ruimteweercentrum (STCE) actief in opleiding en communicatie rond ruimteweer, gericht op zowel professionals als het brede publiek.
Deze lezing gaat door op de sterrenwacht in de Gezusters Lovelingstraat 1 te Gent.
Je bent welkom op de eerste verdieping van onze sterrenwacht in Zaal Kepler.
De deuren gaan open om 14u15.
De lezing start stipt om 14u30
Einde voorzien omstreeks 16u30
Toegang: €5 per persoon
Zaterdag 9 augustus 2025 (14u30-16u30) : 'Meteorenzwerm De Perseïden'
Spreker: Patrick Lootens - Bestuurslid UGent Volkssterrenwacht Armand Pien
-
Het is weer augustus, het is weer tijd voor de mooiste meteorenzwerm van het hele jaar: met name de Perseïden. In de nacht van 12 op 13 augustus 2025 bereiken die hun maximum: bij helder weer is dit hèt moment om buiten te gaan zitten en te genieten van een heleboel 'vallende sterren'. Dat het niet echt vallende sterren zijn, wist je natuurlijk al lang, maar wat nu precies zo'n meteorenstorm triggert en dàt er een verschil bestaat tussen een vallende ster en een meteoriet was je allicht niet bekend. In elk geval komt Patrick Lootens op zaterdag 9 augustus je alles - ja, alles - vertellen over de Perseïden: hoe en waar zie je ze het best, hoeveel mag je er verwachten, is het een goed idee om een wens uit te spreken als je er eentje ziet, enzovoort... Schrijf je dus snel in voor deze boeiende lezing!
Deze lezing gaat door op de sterrenwacht in de Gezusters Lovelingstraat 1 te Gent.
Je bent welkom op de eerste verdieping van onze sterrenwacht in Zaal Kepler.
De deuren gaan open om 14u15.
De lezing start stipt om 14u30
Einde voorzien omstreeks 16u30
Toegang: €5 per persoon
Maandag 30 juni 2025 (20u-21u30) : '1000 meteoren en meteorieten'
Spreker: Marnix Wylocke, volkssterrenwachter van het eerste uur.
Op 30 juni 1908 ontplofte boven Toengoeska (Siberië) een behoorlijk grote planetoïde, met als gevolg dat bomen tot kilometer ver als lucifertjes afknapten van hun stammen. De Toengoeska-explosie zette nog maar eens in de verf hoe kwetsbaar onze blauwe knikker kan zijn. De UNOOSA (een onderdeel van de Verenigde Naties) riep 30 juni uit tot Internationale Dag van de Planetoïde, om de mensheid aan onze kwetsbaarheid te herinneren, maar ook om te tonen wat het doet om een inslag van een planetoïde op Aarde te vermijden (zoals de inslag bij Chixculyub, Yucatan, Mexico die de dinosauriërs langzaam van de aardbol veegde 66 miljoen jaar geleden). Marnix Wylocke, volkssterrenwachter van het eerste uur grijpt deze gelegenheid aan om een bijzonder interessante lezing te geven over dit onderwerp.
Na de lezing heb je de mogelijkheid om zelf een meteorietsteentje aan te kopen.
Deze lezing gaat door op de sterrenwacht in de Gezusters Lovelingstraat 1 te Gent.
Je bent welkom op de eerste verdieping van onze sterrenwacht in Zaal Kepler.
De deuren gaan open om 19u45.
De lezing start stipt om 20u
Einde voorzien omstreeks 21u30
Toegang: €5 per persoon
Zaterdag 29 maart 2025 (14u30-16u30) : 'Lezing: onderzoek naar de manen van Jupiter'
Onderzoek naar de manen van Jupiter
Hans Huybrighs zal het hebben over de manen van Jupiter en de ruimtesondes die de manen zullen bestuderen (voornamelijk JUICE aangezien hij werkt voor ESA). Meer bepaald bestudeert hij de atmosferen van die manen. Hij vertelt uitgebreid over zijn onderzoek.
Deze lezing gaat door op de sterrenwacht in de Gezusters Lovelingstraat 1 te Gent.
Je bent welkom op de eerste verdieping van onze sterrenwacht in Zaal Kepler.
De deuren gaan open om 14u15.
De lezing start stipt om 14u30
Einde voorzien omstreeks 16u30.
Toegang: €5 per persoon
Zaterdag 1 februari 2025 (14u30-16u30) : 'Lezing: micrometeorieten'
Het zonnestelsel in kaart brengen met behulp van (fossiele) micrometeorieten
Steven Goderis
Archaeology, Environmental Changes, and Geo-Chemistry (AMGC), Vrije Universiteit Brussel
Al meer dan tien jaar verzamelt het AMGC-onderzoeksteam van de Vrije Universiteit Brussel buitenaardse stofdeeltjes zowel in Antarctica, Groenland, de Atacama-woestijn als op daken in de stad. De verzamelde deeltjes die gewoonlijk kleiner zijn dan 2 mm worden micrometeorieten genoemd en vertegenwoordigen het puin van het zonnestelsel dat het aardoppervlak bereikt. Meer recentelijk is AMGC ook begonnen met het extraheren van fossiele micrometeorieten uit specifieke geologische intervallen (bijvoorbeeld kalksteenlagen uit het Midden-Ordovicium en laat-Devoon) om hun kenmerken en oorsprong te documenteren en ze te gebruiken als een nieuwe bron van informatie om gebeurtenissen in het zonnestelsel te traceren. Tot voor kort werd gedacht dat micrometeorieten geologische tijdschalen niet overleefden, waardoor reconstructies van de stroom van stof doorheen de tijd niet mogelijk zouden zijn. Maar nu blijkt dat deze kleine stofdeeltjes misschien wel eens de sleutel zouden kunnen vormen om te bepalen (i) hoe de stroom van kosmisch stof gedurende de afgelopen 500 miljoen jaar is geëvolueerd, (ii) of we geologische tijdsintervallen kunnen identificeren die worden gekenmerkt door een dramatische toename van de massa kosmisch stof die op de aarde toekomt, (iii) of deze veranderingen in de hoeveelheid stof die de aarde bereikt gebeurtenissen in de asteroïdengordel tussen Mars en Jupiter weerspiegelen, en (iv) of dergelijke verhogingen een gevolg kunnen hebben op de evolutie van de aarde. Door het uitgebreid verzamelen van micrometeorieten en het ontwikkelen van geavanceerde analytische methoden kunnen we de aarde beter positioneren in de context van een dynamisch zonnestelsel en de oorzaken en de gevolgen van variaties in de flux van kosmisch stof naar de aarde achterhalen.
Deze lezing gaat door op de sterrenwacht in de Gezusters Lovelingstraat te Gent.
Je bent welkom op de eerste verdieping van onze sterrenwacht in Zaal Kepler.
De deuren gaan open om 14u15.
De lezing start stipt om 14u30
Einde voorzien omstreeks 16u30.
Toegang: €5 per persoon
Overzicht voordrachten 2024
Zaterdag 14 september 2024 (14u30-16u30) : 'Lezing: De Euclid-ruimtetelescoop!'
"De Euclid-ruimtetelescoop werd op 1 juli 2023 gelanceerd. Met deze ESA-missie zal bijna 15000 vierkante graden, of zowat een derde van de hemel, waargenomen worden in visueel en nabije-infrarood licht. Het hoofddoel van de missie is het testen van de huidige theorieën voor de structuur en het ontstaan van de kaas-met-gaatjes-structuur van sterrenstelsels die het heelal vult. Daarnaast zullen de data ook nog talloze andere wetenschapsdoelen dienen, waaraan ook UGent-sterrenkundigen hun steentje bijdragen.
De telescoop heeft de eerste testen succesvol doorstaan en heeft al enkele Early Release Observaties afgeleverd. Deze bevestigen de superieure kwaliteit van dit ruimte-instrument. Euclid begint nu aan zijn eigenlijke missie, die een zestal jaar zal duren. Met behulp van de opgemeten posities en vormen van miljarden sterrenstelsels zal een kaart opgesteld worden van de ruimtelijke verdeling van de kosmische structuur en van diens evolutie doorheen de tijd. In deze lezing wordt een overzicht gegeven van de missie en de telescoop, van de geplande wetenschap die ermee zal uitgevoerd worden, en van de bijdragen van de Belgische, en specifiek de Gentse, sterrenkundigen."
Deze lezing gaat door op de sterrenwacht in de Gezusters Lovelingstraat te Gent.
Je bent welkom op de eerste verdieping van onze sterrenwacht in Zaal Kepler.
De deuren gaan open om 14u15.
De lezing start stipt om 14u30
Einde voorzien omstreeks 16u30.
Toegang: €5 per persoon
Zaterdag 27 april 2024 (14u30-16u) : 'Lezing: De Einsteintelescoop, een kosmische revolutie!'
De ontwikkeling van de Einsteintelescoop – waar prof. Nick Van Remortel (UA) nauw bij betrokken is - wordt een volgende mijlpaal in het observeren van zwaartekrachtgolven!
Op 14 september 2015 stond de kosmologische wereld helemaal op zijn kop: een zwaartekrachtgolf had de interferometers van de twee LIGO-detectoren in Amerika een ieniemienie van een fractie van een millimeter (10 -18 meter om exact te zijn, ruwweg een duizendste van een diameter van een proton) doen uitslaan.
Wetenschappers wikten en wegen deze observatie, controleerden, checkten, dubbelcheckten, triplecheckten, en toen waren ze het echt wel helemaal zeker: de eerste zwaartekrachtgolf – honderd jaar eerder voorspeld door Einstein – was ontdekt.
Wat was er gebeurd? Twee zwarte gaten heel, maar dan ook heel erg ver van ons verwijderd in het heelal waren samengesmolten. Zulks verloopt bepaald niet zachtaardig, en een energie vergelijkbaar met die van drie zonnen is in één keer naar ons vertrokken. Dat deed de ruimtetijd rimpelen. Die rimpeling heet een zwaartekrachtgolf en werd voor het eerst toen gedetecteerd. De golf was maar liefst 1,3 miljard jaar onderweg geweest.
Ondertussen staat de wetenschap niet stil en worden de detectoren alsmaar gevoeliger en beter. De ontwikkeling van de Einsteintelescoop – waar prof. Nick Van Remortel (UA) nauw bij betrokken is - wordt een volgende mijlpaal in het observeren van zwaartekrachtgolven. België is één van de kandidaten om dit project op haar grondgebied te bouwen, wat alles in een extra boeiend jasje steekt. Zeker komen luisteren dus naar deze boeiende lezing!
Deze lezing gaat door op de sterrenwacht in de Gezusters Lovelingstraat te Gent.
Je bent welkom op de eerste verdieping van onze sterrenwacht in Zaal Kepler.
De deuren gaan open om 14u15.
De lezing start stipt om 14u30
Einde voorzien omstreeks 16u.
Toegang: €5 per persoon
Zaterdag 16 maart 2024 (14u30-17u) : 'Lezing BlackGem: Lichtflitsen en zwaartekrachtgolven'
Spreker: Dr. Steven Bloemen. Lichtflitsen en zwaartekrachtgolven: op zoek naar licht van botsende neutronensterren met de BlackGEM telescopen! Aansluitend na de lezing volgen enkele experimenten en illustraties!
Sinds de eerste detectie van zwaartekrachtgolven in 2015 namen de LIGO en Virgo interferometers al meer dan 100 keer zwaartekrachtgolven waar. De combinatie van waarnemingen van zwaartekrachtgolven en van zichtbaar licht, dat we veel beter kennen, opent bijkomende, unieke perspectieven. De locatie aan de hemel waar zwaartekrachtgolven vandaan komen, kan helaas niet nauwkeurig worden bepaald. Om de bronnen toch te lokaliseren, werden door Radboud Universiteit en KU Leuven de BlackGEM telescopen gebouwd in Chili. Deze telescopen werden in januari officiëel geopend. In deze lezing bespreken we hoe en waarom de telescopen gebouwd werden en bekijken we de eerste waarnemingen van de BlackGEM telescopen.
Deze lezing zal gegeven worden door Dr. Steven Bloemen. Dr. Steven Bloemen is adjunct-directeur en project manager bij het Radboud Radio Lab van de Radboud Universiteit. In 2013 promoveerde hij in de Sterrenkunde aan de KU Leuven, met als onderwerp de studie van eclipserende dubbelsterren en asteroseismologie van compacte sterren. Nu leidt hij o.a. de realisatie van de BlackGEM telescopen in Chili.
Aanvullend: Activiteiten van Archisman Ghosh en onderzoeker Danièla Pascucci
Albert Einstein, een heel erg geniale wetenschapper, voorspelde het al: als er ergens in het universum iets heel explosiefs gebeurt (denk een botsing van twee zwarte gaten of twee neutronensterren), dan zouden we dat moeten kunnen voelen tot op onze Aarde. Die botsing zou immers rimpels in de ruimtetijd moeten veroorzaken – zwaartekrachtgolven dus.
Nu ja, voelen. Albert Einstein sprak zijn voorspelling meer dan honderd jaar geleden uit, maar toch duurde het tot 2015 eer de eerste werden waargenomen. Daarvoor waren enorme geavanceerde detectoren nodig, want het signaal bleek slechts honderdsten van een seconde te duren en was uiterst moeilijk om op te pikken.
Aan de UGent legt de Ghent Gravity Group onder leiding van prof. Dr. Archisman Ghosh zich toe op het onderzoek van deze waargenomen zwaartekrachtgolven en met dat onderzoek komen ze heel graag naar buiten.
Op 16 maart tonen ze een paar demo’s die je zullen helpen om de theorie achter zwaartekrachtgolven beter te begrijpen en uit te leggen hoe zwaartegolfdetectoren werken.
Je zal met je eigen ogen een zwaartekrachtgolf zien ontstaan, en er komt een kleine replica van zo’n detector (de Michelson interferometer). Dit toestel is een sterk vereenvoudigde versie van de echte detectoren. Het toont heel duidelijk wat het principe is achter het waarnemen van zwaartekrachtgolven.
Deze bijzondere lezing gaat door op de sterrenwacht in de Gezusters Lovelingstraat te Gent.
Je bent welkom op de eerste verdieping van onze sterrenwacht in Zaal Kepler.
De deuren gaan open om 14u15.
De lezing start stipt om 14u30
Einde voorzien omstreeks 17u.
Toegang: €5 per persoon
Zaterdag 3 februari 2024 (14u30-16u) : 'Lezing Samuel Helsen: klimaatverandering'
Klimaatverandering is de jongste tijd alomtegenwoordig. Hittegolven, het smelten van ijskappen en gletsjers, de stijging van de zeespiegel, overstromingen, droogte, bosbranden … Overal wordt ons klimaat extremer. Samuel Helsen vertelt er ons alles over in een boeiende lezing. Hij neemt ons mee naar de wetenschap achter de klimaatverandering en vertelt ons o.m. wat ‘klimaatrechtvaardigheid’ is. Wat moeten we doen om klimaatopwarming tegen te gaan? Zijn we op koers om de doelstellingen van het Parijsakkoord te halen? Op heel veel vragen rond klimaat krijg je een duidelijk antwoord!
Samuel Helsen heeft een master in de richting Geografie, met specialisatie weersvoorspelling en klimaatwetenschap. Na z'n studies was hij enkele jaren actief als klimaatwetenschapper aan de KU Leuven. Momenteel is hij actief als weer- en klimaatexpert en onder meer Meteoroloog bij NoodweerBenelux. Samuel is intussen gekend bij een breed publiek als de ‘regionale weerman van de Kempen’. In zijn vrije tijd schrijft hij vaak weer- en klimaatgerelateerde blogs voor NoodweerBenelux en EOS-Wetenschap en verzorgt hij regelmatig lezingen over weer en klimaat.
Deze lezing gaat door op de sterrenwacht in de Gezusters Lovelingstraat te Gent.
Je bent welkom op de eerste verdieping van onze sterrenwacht in Zaal Kepler.
De deuren gaan open om 14u15.
De lezing start stipt om 14u30
Einde voorzien omstreeks 16u.
Toegang: €5 per persoon
Overzicht voordrachten 2023
Maandag 11 december 2023 (20u-22u) : 'Vallende sterren vanuit het sterrenbeeld Gemini'
door Marnix Wylocke, volkssterrenwachter van het eerste uur.
Naar aanleiding van het maximum van de meteorenzwerm 'De Geminiden' is er op 11 december 2023 om 20u00 een voordracht over dit onderwerp.
Er volgt eerst als inleiding een korte bespreking over ons zonnestelsel met vooreerst de wereld van de planetoïden/asteroïden en in het bijzonder de kometen, zwervende objecten tot in de Oortwolk.
De lichtflitsen aan de nachtelijke hemel kunnen ‘vallende sterren’ zijn of komen van inslaande meteorieten.
Na het geven van het jaaroverzicht van die ‘meteorenregens’ worden in hoofdzaak de Geminiden toegelicht.
De Geminiden zijn na de Boötiden en de Perseïden de rijkste meteorenzwerm aan onze nachtelijke hemel.
Zij werden pas in 1862 voor het eerst gezien en sinds die tijd zijn ze in hevigheid toegenomen.
De Geminiden bereiken op 14 december 2023, rond 17:30 uur, hun maximum.
Bij het aanschouwen van ‘Vallende Sterren’ wordt wel eens een stille wens uitgesproken.
Deze thema-avond gaat door op de sterrenwacht in de Gezusters Lovelingstraat te Gent.
De deuren gaan open om 19.30u.
De lezing start stipt om 20.00u.
Einde voorzien om 22.00u.
Maandag 30 oktober 2023 (20u-22u) : '1000 meteoren en meteorieten'
door Marnix Wylocke, volkssterrenwachter van het eerste uur.
Op 30 juni 1908 ontplofte boven Toengoeska (Siberië) een behoorlijk grote planetoïde, met als gevolg dat bomen tot kilometer ver als lucifertjes afknapten van hun stammen. De Toengoeska-explosie zette nog maar eens in de verf hoe kwetsbaar onze blauwe knikker kan zijn. De UNOOSA (een onderdeel van de Verenigde Naties) riep 30 juni uit tot Internationale Dag van de Planetoïde, om de mensheid aan onze kwetsbaarheid te herinneren, maar ook om te tonen wat het doet om een inslag van een planetoïde op Aarde te vermijden (zoals de inslag bij Chixculyub, Yucatan, Mexico die de dinosauriërs langzaam van de aardbol veegde 66 miljoen jaar geleden). Marnix Wylocke, volkssterrenwachter van het eerste uur grijpt deze gelegenheid aan om een bijzonder interessante lezing te geven over dit onderwerp.
Na de lezing heb je de mogelijkheid om zelf een meteorietsteentje aan te kopen.
Zaterdag 14 oktober 2023 (14u30-16u30)
'Zuurstof en meststof op Mars!'
door Mevr. Claudia Verheyen (Universiteit Antwerpen). Plasmatechnologie is een indrukwekkend aantal keer sneller en energie-efficiënter in het omzetten van CO2 in zuurstof en brandstof voor toekomstige Mars-exploratie.
We spreken er al jaren over: later zullen we misschien op Mars gaan wonen.
Makkelijk gezegd, maar een pak moeilijker gedaan: er is geen zuurstof, geen meststof, amper een atmosfeer op Mars. Het vriest er de stenen uit de grond, er is wat CO2, er is aan het oppervlak geen water.
Begin er maar aan, wij met ons gevoelige mensenlijven die perfect gedijen onder Aardse omstandigheden. Slimmeriken bij de Universiteit van Antwerpen hebben een belangrijke doorbraak geforceerd om toch een paar dingen op Mars te brengen die we hard nodig hebben: de CO2 daar kan omgezet worden in zuurstof en stikstof, wat een basis voor kunstmest kan zijn. Handig om er onze patatjes te kweken.
Er bestonden al eerdere experimenten in die richting – er staat er zelfs eentje op Mars, meeliftend met de Perseverance – maar de mensen van Antwerpen slaagden erin de snelheid en de energie – efficiëntie van deze omzetting naar hoogtes te tillen die tot nog toe ongeëvenaard zijn.
Een grote pluim op hun hoed dus en een zeer boeiend onderwerp voor een lezing, en dus komt Claudia Verheyen – die meewerkt aan dit experiment – tekst en uitleg geven.
Zij maakt deel uit van de onderzoeksgroep PLASMANT en werkte mee aan de ontwikkeling van hun zelfgebouwde plasmareactor waarmee dit experiment werd uitgevoerd.
Na deze lezing ben je helemaal bij! Voorkennis is absoluut niet vereist en vragen stellen wordt op hoge prijs gesteld!
Hebben jullie een vraag die jullie tijdens de lezing graag beantwoord willen zien? Stuur dan nu reeds deze vraag door naar info@armandpien.be
Vrijdag 11 augustus 2023, vanaf 20u-22u : 'Meteorenzwerm De Perseïden'
door Patrick Lootens & Marnix Wylocke
-
Het is weer augustus, het is weer tijd voor de mooiste meteorenzwerm van het hele jaar: met name de Perseïden. Op zondag 13 augustus 2023 omstreeks 14 uur bereiken die hun maximum: bij helder weer is dit hèt moment om buiten te gaan zitten en te genieten van een heleboel 'vallende sterren'. Dat het niet echt vallende sterren zijn, wist je natuurlijk al lang, maar wat nu precies zo'n meteorenstorm triggert en dàt er een verschil bestaat tussen een vallende ster en een meteoriet was je allicht niet bekend. In elk geval komen Marnix Wylocke en onze voorzitter Patrick Lootens, beiden kenners van zaken, op vrijdag 11 augustus je alles - ja, alles - vertellen over de Perseïden: hoe en waar zie je ze het best, hoeveel mag je er verwachten, is het een goed idee om een wens uit te spreken als je er eentje ziet, enzovoort... Schrijf je dus snel in voor deze boeiende lezing!
Zaterdag 13 mei (14u30-16u30) 'Lezing Marie Beeckman: Kom alles te weten over de ruimtevaart, satellieten, proba-3, operations engineers en werken in de ruimtevaart!'
door Marie Beeckman (Satellite Operations Systems Engineer bij Redwire)
Wordt ondergedompeld in de prachtige wereld van de ruimtevaart. Ruimtevaart is ‘no rocket sience’. Het is eigenlijk allemaal niet zo ingewikkeld. Enig idee hoeveel raket lanceringen er per jaar zijn, én waarom? Kom te weten hoe een satelliet nu eigenlijk echt werkt én waarom er meer dan 5000 rond ons vliegen.
Zoals je wel al door had ben ik een echte ruimte nerd. Ik ben Marie Beeckman. Ik ben Satellite Operations Systems Engineer (dat moet je niet onthouden). Simpel gezegd: ik bestuur eigenlijk de satelliet. Maar de satelliet waar ik aan werk, genaamd proba-3, is nog niet klaar en staat momenteel in de cleanroom in Kruibeke. Toch heb ik mijn handen al vol met het testen. Ik vertel jullie graag alles over deze missie en hoe het komt dat de bestuurder van de satelliet nu al zo veel werk heeft.
Als laatste geef ik een inkijk hoe het is om in de ruimtevaart te werken en leg uit waarom jij dit ook kan!
Hebben jullie een vraag die jullie tijdens de lezing graag beantwoord willen zien? Stuur dan nu reeds deze vraag door naar info@armandpien.be
Dinsdag 25 april 2023 (20u-22u) 'Lezing Tim Van Hoolst: De JUICE-missie!'
door Tim Van Hoolst (KULeuven - ESA - Kon. Sterrenwacht)
Tim Van Hoolst is senior onderzoeker aan het de Koninklijke Sterrenwacht van België, waar hij projectleider planeetwetenschapper is.
Daarnaast is hij professor astronomie aan de KULeuven, waar hij planeetwetenschap en asteroseismologie doceert.
Zijn onderzoeksveld is de rotatie van planeten en satellieten en hun zwaartekrachtveld. Daaruit kan hij hun innerlijke structuur afleiden. Zijn expertise maakte hem medeonderzoeker voor ESA bij eerdere ruimtevaartmissies als de BepiColombo (Mercurius). Nu draagt hij bij aan de JUICE – missie, die als alles goed gaat op 13 april werd gelanceerd richting Jupiter en zijn ijsmanen.
Tim Van Hoolst ontving al verschillende prestigieuze wetenschappelijke prijzen , waaronder de Descartes Prijs van de Europese Unie, de Vanderlinden Prijs van de Koninklijke Academie voor Wetenschappen van België, en in 2019 de EGU Runcorn-Florensky medaille.
Zaterdag 14 januari 2023 (14u30-16u30) 'Complexe sterrenkunde makkelijk uitgelegd!'
door Dr. Ralph Meulenbroeks (Universiteit Utrecht-NL)
Voor onze eerste lezing van 2023 gingen we even piepen bij onze noorderburen.
Daar vonden we de bijzonder inspirerende en enthousiaste Dr. Ralph Meulenbroeks. Zijn YouTube kanaal met uitlegfimpjes bereikte al meer dan drie miljoen “views”, vooral onder de Nederlandstalige jeugdigen. Ralph heeft een doctoraat in plasmafysica behaald aan de Technische Universiteit Eindhoven, maar dat is niet het bijzonderste aan de man. Hij legt zich al een halve carrière toe op wetenschapsdidactiek en bracht zo een enorm grote bijdrage aan hoe wetenschapscommunicatie er zou moeten uitzien. Hij werkt momenteel aan de Universiteit van Utrecht als universitair hoofddocent wetenschapseducatie en werkt zich uit de naad om leerkrachten in het middelbaar onderwijs te sterken en steunen in hun wetenschappelijke onderwijsopdracht.
En dan vergeten we nog dat hij tegelijkertijd met zijn fysicastudies ook een conservatoriumstudie afwerkte - beide beëindigde hij trouwens cum laude.
Ralph Meulenbroeks komt op onze sterrenwacht een aantal onderwerpen uitdiepen die in de sterrenkunde een grote rol spelen. Bijvoorbeeld: heb je wel eens gehoord van de omgekeerde kwadratenwet? Of over het meten van afstanden in het Heelal? Hoe weten we eigenlijk hoe ver de maan van ons verwijderd is? Duizelt het je al bij het horen van absorptie- en emissiespectra? Of het Dopplereffect? Wil je meer weten over deze onderwerpen maar heb je geen idee waar te beginnen? Deze avond gaat niet over de mooie plaatjes van de James Webb-telescoop maar over de dingen die nodig zijn om te begrijpen hoe wij naar het Heelal kijken.
Na deze lezing ben je helemaal bij! Voorkennis is absoluut niet vereist en vragen stellen wordt op hoge prijs gesteld!
Hebben jullie een vraag die jullie tijdens de lezing graag beantwoord willen zien? Stuur nu reeds deze vraag door naar info@armandpien.be
Overzicht voordrachten 2022
Zaterdag 15 januari 2022, vanaf 14u30 'Klimaatverandering: feiten, mythes en mistgordijnen'
door Prof. Dirk Verschuren (UGent)
Het weerbeeld van december 2021 zegt genoeg: we braken dag na dag temperatuurrecords.
Klimaatverandering is echt.
Dirk Verschuren is hoogleraar in paleo-ecologie en klimaatverandering aan de Universiteit Gent waar hij doceert in de opleidingen biologie, geologie en archeologie. We worden tegenwoordig overspoeld met informatie over het veranderende klimaat, de rol die menselijke activiteiten daarin spelen en de gevolgen ervan op onze leefwereld. Maar vaak worden feiten over klimaatverandering uit hun context gelicht, en circuleren mythes en halve waarheden. Ook schijnbaar tegenstrijdige berichtgeving in de media helpt niet om een duidelijk inzicht te krijgen in de problematiek. In deze lezing verduidelijkt klimaatwetenschapper Dirk Verschuren de wetenschap achter het broeikaseffect. Hij plaatst de huidige klimaatverandering in de context van natuurlijke klimaatvariatie op lange termijn en werpt een objectieve blik op prognoses voor de toekomst.
Zaterdag 26 februari 2022, vanaf 14u30 : 'Wat hebben de zon, satellieten en vliegtuigen gemeen: ruimteweer!'
door Elke D'Huys, Solar Physics Researcher at Royal Observatory of Belgium
Elke D'Huys werkt voor de communicatiedienst van het Solar-Terrestrial Centre of Excellence op het Ukkelse plateau en verricht er boeiend onderzoek naar ruimteweer. Dat heeft een enorme invloed op het Aardse leven, verregaander dan velen denken. Ontdek er in deze lezing alles over!
Meer info over deze lezing volgt later.
Zaterdag 26 maart 2022, vanaf 14u30 : 'Adolphe Quetelet : een wetenschapper van vlees en bloed'
door Hilde Langenaken, Dienst Communicatie en informatie - Koninklijke Sterrenwacht van België
Adolphe Quetelet was een Belgische VIP avant la lettre. Wij Gentenaren zijn nogal trots op deze man, die een doctoraat in de wiskunde aan de UGent in het gezegende jaar 1819 behaalde, en vervolgens heel wat rijke mensen wist te overtuigen om een sterrenwacht in Brussel te bouwen, waar hij de eerste directeur van zou worden. Die sterrenwacht kennen we nog steeds als het de koninklijke Sterrenwacht van België in Ukkel, een gerenommeerd onderzoeksinstituut. Hij werd geraadpleegd door de overheid voor de meest uiteenlopende wetenschappelijke problemen.
Maar wie was deze man en wat dreef hem ?
Hilde Langenaken van de Koninklijke Sterrenwacht van België zal proberen dit uit te leggen in twee uurtjes. Het eerste deel gaat over het leven van Quetelet in de 19de eeuw, het tweede deel gaat over de wetenschapper : "de man die zijn volk leerde tellen".
Hilde Langenaken is medewerker op de dienst voor communicatie en informatie en is binnen deze dienst verantwoordelijk voor het museum, het archief en de bibliotheek.
Zaterdag 14 mei, vanaf 14u30-16u30 : 'Ruimteweer rondom zware sterren'
door Florian Driessen, PhD, Instituut voor Sterrenkunde, KUL
Florian Driessen is een beloftevolle jonge onderzoeker aan het Instituut voor Sterrenkunde, dat deel uitmaakt van de KU Leuven. We hadden onlangs een lezing over ruimteweer in ons eigen zonnestelsel, maar Mr. Driessen gaat nog een stap verder: hij heeft het over ruimteweer rond andere sterren dan onze Zon. En dat kan er een pak ruiger aan toe gaan dan wat onze Zon produceert. Sterren veel zwaarder dan onze Zon stoten heel wat meer uit dan onze bescheiden Zon, letterlijk dan: ze lossen heel wat chemische elementen die hele sterrenstelsels verrijken. Onze kennis van deze zware sterren is helaas op verschillende aspecten erbarmelijk te noemen. Eén zo een aspect is dat zware sterren grote hoeveelheden massa verliezen door een sterke ‘sterlicht’ gedreven winduitstroom. De hoeveelheid massaverlies is in grote mate verantwoordelijk hoe zware sterren evolueren doorheen hun leven, hoe ze exploderen, en wat voor een exotisch object er achter blijft (neutronenster of zwart gat). Florian Driessen zal je in geuren en kleuren uitleggen hoe het komt dat sterrenwind überhaupt mogelijk is en wat het verschil is met onze eigenste Zon. Wat gebeurt er met zware sterren die veel massa verliezen? Hoe komen ze aan hun einde? Kom het beluisteren en schrijf je nu in voor deze boeiende lezing!
Maandag 27 juni 2022, vanaf 20u-22u30 : '1000 meteoren en meteorieten'
door Marnix Wylocke, volkssterrenwachter van het eerste uur.
Op 30 juni 1908 ontplofte boven Toengoeska (Siberië) een behoorlijk grote planetoïde, met als gevolg dat bomen tot kilometer ver als lucifertjes afknapten van hun stammen. De Toengoeska-explosie zette nog maar eens in de verf hoe kwetsbaar onze blauwe knikker kan zijn. De UNOOSA (een onderdeel van de Verenigde Naties) riep 30 juni uit tot Internationale Dag van de Planetoïde, om de mensheid aan onze kwetsbaarheid te herinneren, maar ook om te tonen wat het doet om een inslag van een planetoïde op Aarde te vermijden (zoals de inslag bij Chixculyub, Yucatan, Mexico die de dinosauriërs langzaam van de aardbol veegde 66 miljoen jaar geleden). Marnix Wylocke, volkssterrenwachter van het eerste uur grijpt deze gelegenheid aan om een bijzonder interessante lezing te geven over dit onderwerp. Op het programma: voorafgaand 20u - 20u45, de 3D-film '1000 meteoren en kometen', daarna 21u00 - 22u30: lezing '1000 meteoren en meteorieten'. Na de lezing heb je de mogelijkheid om zelf een meteoriet aan te kopen.
Woensdag 10 augustus 2022, vanaf 20u-21u30 : 'De Perseïden: vallende sterren op hun best'
door Marnix Wylocke, volkssterrenwachter van het eerste uur.
Het is weer augustus, het is weer tijd voor de mooiste meteorenzwerm van het hele jaar: met name de Perseïden. Op zaterdag 13 augustus bereiken die hun maximum: bij helder weer is dit hèt moment om buiten te gaan zitten en te genieten van een heleboel 'vallende sterren'. Dat het niet echt vallende sterren zijn, wist je natuurlijk al lang, maar wat nu precies zo'n meteorenstorm triggert en dàt er een verschil bestaat tussen een vallende ster en een meteoriet was je allicht niet bekend. In elk geval komt Marnix Wylocke, onze kenner van zaken, op woensdag 10 augustus je alles - ja, alles - vertellen over de Perseïden: hoe en waar zie je ze het best, hoeveel mag je er verwachten, is het een goed idee om een wens uit te spreken als je er eentje ziet, enzovoort... Schrijf je dus snel in voor deze boeiende lezing!
Woensdag 9 november 2022, vanaf 20u-21u : 'Celestia Antwerp: hoe NASA bij een Antwerps bedrijf terechtkwam'
Lezing door Dhr. Guy Van Dijck (oorspronkelijke datum gewijzigd!)
De lancering van de Artemis 1 missie laat voorlopig nog even op zich wachten. Het zijn spannende tijden!
Sedert 2004 is NASA begonnen aan de bouw van de nieuwe SLS – raket mèt capsule voor de astronauten (de Orion, ontwikkeld door Lockheed Martin ). Om maar te zeggen: als iemand het idee op tafel gooit om (terug) naar de Maan te reizen, doe je dat niet van de ene dag op de andere.
NASA is dus al een hele tijd bezig met de ontwikkeling van al die technologie, maar doet dat niet alleen: heel wat partners uit heel wat verschillende landen werkten mee aan deze missie, en daar zitten een aantal Belgische bedrijven tussen. Eén ervan is Celestia Antwerp.
Zij werden gekozen voor het ontwerp, de industrialisatie en de fabricage van de vermogensgerelateerde testapparatuur op basis van het door Airbus Defence & Space ontwikkelde referentiesysteem.
Een mondvol dus, en één van hun medewerkers komt je met plezier uit de doeken doen wat precies hun aandeel is in de Artemis – missie, naast een hoop info over de missie zelf, die een gamechanger zal zijn voor de bemande ruimtevaart.
Verwacht dus een boeiende inkijk in het ontwikkelen van de technologie nodig voor een nieuwe raket, en hoe NASA uitkwam bij ons Belgenlandje.
Woensdag 12 oktober 2022, vanaf 20u-22u : 'Satellieten vandaag: wat doen ze voor ons? Een overzicht!'
door Wim Lahaye, projectleider bij Flanders Space
EXTERNE LOCATIE: Campus De Sterre, krijgslaan 281 gebouw S9 lokaal A0 te 9000 Gent
Wim Lahaye is onze gastspreker voor deze lezing. In anderhalf uur zal hij ons vertellen hoe en waarom satellieten zo diep doorgedrongen zijn in ons dagelijks leven, zonder dat we er ons altijd bewust van zijn.
Hij is daarvoor de geknipte persoon: een groot deel van zijn professionele carrière bracht hij door bij de Société Européenne des Satellites in Luxemburg, een belangrijke speler in de hedendaagse satelliettechnologie. Op dit moment is hij projectleider bij Flanders Space en heeft hij een heerlijk uitzicht over het Vlaamse ruimtevaart landschap met haar vooruitstrevende bedrijven en onderzoeksinstellingen.
Je krijgt een overzicht van wat satellieten op verschillende hoogtes vandaag allemaal voor ons doen. Mag ook wel, als je weet dat er duizenden boven onze hoofden rondcirkelen. Satellieten worden gebruikt voor televisie, wereldwijde internetvoorziening, communicatie, navigatie, aardobservatie of astronomie.
Drie mensen van de werkgroep “Astrofotografie en Spectroscopie” van de Volkssterrenwacht A Pien zullen een boeiend verhaal vertellen over hun hobby.
Prof. Stijn Hertelé (UGent) is in zijn vrije tijd astrofotograaf. Hij zal een overzicht geven van de basistechnieken in de astrofotografie. Zijn sessie beantwoordt vragen zoals met welke opstelling je opnamen kan maken en hoe je ruwe data tot mooie beelden van sterren, nevels … kan verwerken.
Wouter D’hoye is een zeer verdienstelijke maanfotograaf. Hij zal tonen hoe een video-opname van de maan, opgenomen doorheen een telescoop, voldoende data bevat om een hoge resolutieopname te maken van het maanoppervlak. Zijn werk resulteert in uitzonderlijke opnamen, ook in kleur.
Jan Scheers is een astrofotograaf die vaak opnamen maakt met de remote netwerken van Slooh en Telescope Live. Hij maakt prachtige beelden van nevels in de Melkweg en van verre melkwegstelsels. Een techniek met narrowbandfilters zorgt voor zeer mooie kleurbeelden die ook nog veel wetenschappelijke informatie bevatten.
Zaterdag 22 oktober 2022, vanaf 14u30-17u: 'Voordracht astrofotografie'
door prof. Stijn Hertelé (UGent), Wouter D'hoye en Jan Scheers
Voorbije voordracht gemist?
Presentaties voorbije voordrachten
Sommige sprekers bezorgen hun presentatie digitaal na de lezing. Hier kan je deze presentaties van voorbije lezingen downloaden.
Presentaties voorbije lezingen
Sommige sprekers bezorgen hun presentatie digitaal na de lezing. Hier kan je deze presentaties van voorbije lezingen downloaden.
De oorsprong van kosmische straling
Prof. Dirk Ryckbosch, UGENT.
14 december 2019
Meer dan 100 jaar geleden ontdekte de Oostenrijker Victor Hess dat de Aarde voortdurend gebombardeerd wordt door straling uit het heelal: kosmische straling. Ondertussen weten we dat deze straling vooral (maar niet uitsluitend!) bestaat uit waterstofkernen. Deze bereiken de Aarde met gigantische energieën, tot vele duizenden maal hoger dan wat mogelijk is in de krachtigste deeltjesversnellers ter wereld. Geen wonder dan ook dat heel wat zogenaamde elementaire deeltjes voor het eerst ontdekt werden in kosmische straling.
Nu we weten wat kosmische straling is wordt het mysterie van de oorsprong alleen maar groter. Welke kosmische versneller is zoveel efficiënter dan het beste wat we op Aarde kunnen maken? In welke astrofysische omgevingen worden deeltjes tot ongeziene energieën versneld?
In deze voordracht wordt over het onderzoek naar de oorsprong van de kosmische straling verteld. Recent heeft bijvoorbeeld het IceCube experiment aan de Zuidpool resultaten bekendgemaakt die duidelijk wijzen naar de mogelijke bronnen van deze boodschappers uit de ruimte.
Deze presentatie kan enkel gebruikt worden voor persoonlijke visie. Ze mag in geen geval verder verspreid of vertoond worden zonder voorafgaande toestemming van de spreker (Dirk.Ryckbosch@UGent.be).
Presentaties voorbije lezingen
Sommige sprekers bezorgen hun presentatie digitaal na de lezing. Hier kan je deze presentaties van voorbije lezingen downloaden.
Oorzaak en gevolgen van energetische zonnedeeltjes
Dr. Mark Dierckxsens, BIRA.
28 september 2019
Ruimteweer is het onderzoeksdomein dat de variabele condities in ons zonnestelsel bestudeert en in het bijzonder de invloed op de ruimte nabij de aarde. De belangrijkste oorzaak voor deze veranderingen is de elfjarige cyclus van de magnetische activiteit van de zon. Hevige uitbarstingen zoals zonnevlammen en plasmawolken die voornamelijk voorkomen tijdens periodes van maximale zonneactiviteit kunnen geladen deeltjes in een korte tijdsspanne versnellen tot hoge energieën. Deze energetische zonnedeeltjes kunnen schade veroorzaken aan cruciale elektronica van ruimtevaartuigen en satellieten, communicatiekanalen verstoren en een schadelijk effect hebben op de gezondheid van zowel astronauten als personeel en passagiers in vliegtuigen die transpolaire routes volgen. De oorzaken en gevolgen van de energetische zonnedeeltjes zullen in detail besproken worden, evenals de methodes die gebruikt worden om hun schadelijke effecten in te perken.