Lezingen
Op de sterrenwacht nodigen we op tijd en stond een onderzoeker, wetenschapper, professor, ... uit om een boeiende uiteenzetting te geven over zijn of haar onderzoeksdomein. De onderwerpen zijn divers, maar allemaal gerelateerd aan sterrenkunde, weerkunde of ruimtevaart. Op die manier bieden we hen een forum om hun onderzoeksresultaten aan een breed publiek kenbaar te maken. Onze lezingen zijn toegankelijk voor al onze leden!
Inschrijven kan telkens via onze hoofdpagina een paar weken voor de start van de voordracht.
Overzicht voordrachten 2023
Maandag 30 oktober 2023 (20u-22u) : '1000 meteoren en meteorieten'
door Marnix Wylocke, volkssterrenwachter van het eerste uur.
Op 30 juni 1908 ontplofte boven Toengoeska (Siberië) een behoorlijk grote planetoïde, met als gevolg dat bomen tot kilometer ver als lucifertjes afknapten van hun stammen. De Toengoeska-explosie zette nog maar eens in de verf hoe kwetsbaar onze blauwe knikker kan zijn. De UNOOSA (een onderdeel van de Verenigde Naties) riep 30 juni uit tot Internationale Dag van de Planetoïde, om de mensheid aan onze kwetsbaarheid te herinneren, maar ook om te tonen wat het doet om een inslag van een planetoïde op Aarde te vermijden (zoals de inslag bij Chixculyub, Yucatan, Mexico die de dinosauriërs langzaam van de aardbol veegde 66 miljoen jaar geleden). Marnix Wylocke, volkssterrenwachter van het eerste uur grijpt deze gelegenheid aan om een bijzonder interessante lezing te geven over dit onderwerp.
Na de lezing heb je de mogelijkheid om zelf een meteorietsteentje aan te kopen.
Zaterdag 14 oktober 2023 (14u30-16u30)
'Zuurstof en meststof op Mars!'
door Mevr. Claudia Verheyen (Universiteit Antwerpen). Plasmatechnologie is een indrukwekkend aantal keer sneller en energie-efficiënter in het omzetten van CO2 in zuurstof en brandstof voor toekomstige Mars-exploratie.
We spreken er al jaren over: later zullen we misschien op Mars gaan wonen.
Makkelijk gezegd, maar een pak moeilijker gedaan: er is geen zuurstof, geen meststof, amper een atmosfeer op Mars. Het vriest er de stenen uit de grond, er is wat CO2, er is aan het oppervlak geen water.
Begin er maar aan, wij met ons gevoelige mensenlijven die perfect gedijen onder Aardse omstandigheden. Slimmeriken bij de Universiteit van Antwerpen hebben een belangrijke doorbraak geforceerd om toch een paar dingen op Mars te brengen die we hard nodig hebben: de CO2 daar kan omgezet worden in zuurstof en stikstof, wat een basis voor kunstmest kan zijn. Handig om er onze patatjes te kweken.
Er bestonden al eerdere experimenten in die richting – er staat er zelfs eentje op Mars, meeliftend met de Perseverance – maar de mensen van Antwerpen slaagden erin de snelheid en de energie – efficiëntie van deze omzetting naar hoogtes te tillen die tot nog toe ongeëvenaard zijn.
Een grote pluim op hun hoed dus en een zeer boeiend onderwerp voor een lezing, en dus komt Claudia Verheyen – die meewerkt aan dit experiment – tekst en uitleg geven.
Zij maakt deel uit van de onderzoeksgroep PLASMANT en werkte mee aan de ontwikkeling van hun zelfgebouwde plasmareactor waarmee dit experiment werd uitgevoerd.
Na deze lezing ben je helemaal bij! Voorkennis is absoluut niet vereist en vragen stellen wordt op hoge prijs gesteld!
Hebben jullie een vraag die jullie tijdens de lezing graag beantwoord willen zien? Stuur dan nu reeds deze vraag door naar info@armandpien.be
Vrijdag 11 augustus 2023, vanaf 20u-22u : 'Meteorenzwerm De Perseïden'
door Patrick Lootens & Marnix Wylocke
-
Het is weer augustus, het is weer tijd voor de mooiste meteorenzwerm van het hele jaar: met name de Perseïden. Op zondag 13 augustus 2023 omstreeks 14 uur bereiken die hun maximum: bij helder weer is dit hèt moment om buiten te gaan zitten en te genieten van een heleboel 'vallende sterren'. Dat het niet echt vallende sterren zijn, wist je natuurlijk al lang, maar wat nu precies zo'n meteorenstorm triggert en dàt er een verschil bestaat tussen een vallende ster en een meteoriet was je allicht niet bekend. In elk geval komen Marnix Wylocke en onze voorzitter Patrick Lootens, beiden kenners van zaken, op vrijdag 11 augustus je alles - ja, alles - vertellen over de Perseïden: hoe en waar zie je ze het best, hoeveel mag je er verwachten, is het een goed idee om een wens uit te spreken als je er eentje ziet, enzovoort... Schrijf je dus snel in voor deze boeiende lezing!
Zaterdag 13 mei (14u30-16u30) 'Lezing Marie Beeckman: Kom alles te weten over de ruimtevaart, satellieten, proba-3, operations engineers en werken in de ruimtevaart!'
door Marie Beeckman (Satellite Operations Systems Engineer bij Redwire)
Wordt ondergedompeld in de prachtige wereld van de ruimtevaart. Ruimtevaart is ‘no rocket sience’. Het is eigenlijk allemaal niet zo ingewikkeld. Enig idee hoeveel raket lanceringen er per jaar zijn, én waarom? Kom te weten hoe een satelliet nu eigenlijk echt werkt én waarom er meer dan 5000 rond ons vliegen.
Zoals je wel al door had ben ik een echte ruimte nerd. Ik ben Marie Beeckman. Ik ben Satellite Operations Systems Engineer (dat moet je niet onthouden). Simpel gezegd: ik bestuur eigenlijk de satelliet. Maar de satelliet waar ik aan werk, genaamd proba-3, is nog niet klaar en staat momenteel in de cleanroom in Kruibeke. Toch heb ik mijn handen al vol met het testen. Ik vertel jullie graag alles over deze missie en hoe het komt dat de bestuurder van de satelliet nu al zo veel werk heeft.
Als laatste geef ik een inkijk hoe het is om in de ruimtevaart te werken en leg uit waarom jij dit ook kan!
Hebben jullie een vraag die jullie tijdens de lezing graag beantwoord willen zien? Stuur dan nu reeds deze vraag door naar info@armandpien.be
Dinsdag 25 april 2023 (20u-22u) 'Lezing Tim Van Hoolst: De JUICE-missie!'
door Tim Van Hoolst (KULeuven - ESA - Kon. Sterrenwacht)
Tim Van Hoolst is senior onderzoeker aan het de Koninklijke Sterrenwacht van België, waar hij projectleider planeetwetenschapper is.
Daarnaast is hij professor astronomie aan de KULeuven, waar hij planeetwetenschap en asteroseismologie doceert.
Zijn onderzoeksveld is de rotatie van planeten en satellieten en hun zwaartekrachtveld. Daaruit kan hij hun innerlijke structuur afleiden. Zijn expertise maakte hem medeonderzoeker voor ESA bij eerdere ruimtevaartmissies als de BepiColombo (Mercurius). Nu draagt hij bij aan de JUICE – missie, die als alles goed gaat op 13 april werd gelanceerd richting Jupiter en zijn ijsmanen.
Tim Van Hoolst ontving al verschillende prestigieuze wetenschappelijke prijzen , waaronder de Descartes Prijs van de Europese Unie, de Vanderlinden Prijs van de Koninklijke Academie voor Wetenschappen van België, en in 2019 de EGU Runcorn-Florensky medaille.
Zaterdag 14 januari 2023 (14u30-16u30) 'Complexe sterrenkunde makkelijk uitgelegd!'
door Dr. Ralph Meulenbroeks (Universiteit Utrecht-NL)
Voor onze eerste lezing van 2023 gingen we even piepen bij onze noorderburen.
Daar vonden we de bijzonder inspirerende en enthousiaste Dr. Ralph Meulenbroeks. Zijn YouTube kanaal met uitlegfimpjes bereikte al meer dan drie miljoen “views”, vooral onder de Nederlandstalige jeugdigen. Ralph heeft een doctoraat in plasmafysica behaald aan de Technische Universiteit Eindhoven, maar dat is niet het bijzonderste aan de man. Hij legt zich al een halve carrière toe op wetenschapsdidactiek en bracht zo een enorm grote bijdrage aan hoe wetenschapscommunicatie er zou moeten uitzien. Hij werkt momenteel aan de Universiteit van Utrecht als universitair hoofddocent wetenschapseducatie en werkt zich uit de naad om leerkrachten in het middelbaar onderwijs te sterken en steunen in hun wetenschappelijke onderwijsopdracht.
En dan vergeten we nog dat hij tegelijkertijd met zijn fysicastudies ook een conservatoriumstudie afwerkte - beide beëindigde hij trouwens cum laude.
Ralph Meulenbroeks komt op onze sterrenwacht een aantal onderwerpen uitdiepen die in de sterrenkunde een grote rol spelen. Bijvoorbeeld: heb je wel eens gehoord van de omgekeerde kwadratenwet? Of over het meten van afstanden in het Heelal? Hoe weten we eigenlijk hoe ver de maan van ons verwijderd is? Duizelt het je al bij het horen van absorptie- en emissiespectra? Of het Dopplereffect? Wil je meer weten over deze onderwerpen maar heb je geen idee waar te beginnen? Deze avond gaat niet over de mooie plaatjes van de James Webb-telescoop maar over de dingen die nodig zijn om te begrijpen hoe wij naar het Heelal kijken.
Na deze lezing ben je helemaal bij! Voorkennis is absoluut niet vereist en vragen stellen wordt op hoge prijs gesteld!
Hebben jullie een vraag die jullie tijdens de lezing graag beantwoord willen zien? Stuur nu reeds deze vraag door naar info@armandpien.be
Overzicht voordrachten 2022
Zaterdag 15 januari 2022, vanaf 14u30 'Klimaatverandering: feiten, mythes en mistgordijnen'
door Prof. Dirk Verschuren (UGent)
Het weerbeeld van december 2021 zegt genoeg: we braken dag na dag temperatuurrecords.
Klimaatverandering is echt.
Dirk Verschuren is hoogleraar in paleo-ecologie en klimaatverandering aan de Universiteit Gent waar hij doceert in de opleidingen biologie, geologie en archeologie. We worden tegenwoordig overspoeld met informatie over het veranderende klimaat, de rol die menselijke activiteiten daarin spelen en de gevolgen ervan op onze leefwereld. Maar vaak worden feiten over klimaatverandering uit hun context gelicht, en circuleren mythes en halve waarheden. Ook schijnbaar tegenstrijdige berichtgeving in de media helpt niet om een duidelijk inzicht te krijgen in de problematiek. In deze lezing verduidelijkt klimaatwetenschapper Dirk Verschuren de wetenschap achter het broeikaseffect. Hij plaatst de huidige klimaatverandering in de context van natuurlijke klimaatvariatie op lange termijn en werpt een objectieve blik op prognoses voor de toekomst.
Zaterdag 26 februari 2022, vanaf 14u30 : 'Wat hebben de zon, satellieten en vliegtuigen gemeen: ruimteweer!'
door Elke D'Huys, Solar Physics Researcher at Royal Observatory of Belgium
Elke D'Huys werkt voor de communicatiedienst van het Solar-Terrestrial Centre of Excellence op het Ukkelse plateau en verricht er boeiend onderzoek naar ruimteweer. Dat heeft een enorme invloed op het Aardse leven, verregaander dan velen denken. Ontdek er in deze lezing alles over!
Meer info over deze lezing volgt later.
Zaterdag 26 maart 2022, vanaf 14u30 : 'Adolphe Quetelet : een wetenschapper van vlees en bloed'
door Hilde Langenaken, Dienst Communicatie en informatie - Koninklijke Sterrenwacht van België
Adolphe Quetelet was een Belgische VIP avant la lettre. Wij Gentenaren zijn nogal trots op deze man, die een doctoraat in de wiskunde aan de UGent in het gezegende jaar 1819 behaalde, en vervolgens heel wat rijke mensen wist te overtuigen om een sterrenwacht in Brussel te bouwen, waar hij de eerste directeur van zou worden. Die sterrenwacht kennen we nog steeds als het de koninklijke Sterrenwacht van België in Ukkel, een gerenommeerd onderzoeksinstituut. Hij werd geraadpleegd door de overheid voor de meest uiteenlopende wetenschappelijke problemen.
Maar wie was deze man en wat dreef hem ?
Hilde Langenaken van de Koninklijke Sterrenwacht van België zal proberen dit uit te leggen in twee uurtjes. Het eerste deel gaat over het leven van Quetelet in de 19de eeuw, het tweede deel gaat over de wetenschapper : "de man die zijn volk leerde tellen".
Hilde Langenaken is medewerker op de dienst voor communicatie en informatie en is binnen deze dienst verantwoordelijk voor het museum, het archief en de bibliotheek.
Zaterdag 14 mei, vanaf 14u30-16u30 : 'Ruimteweer rondom zware sterren'
door Florian Driessen, PhD, Instituut voor Sterrenkunde, KUL
Florian Driessen is een beloftevolle jonge onderzoeker aan het Instituut voor Sterrenkunde, dat deel uitmaakt van de KU Leuven. We hadden onlangs een lezing over ruimteweer in ons eigen zonnestelsel, maar Mr. Driessen gaat nog een stap verder: hij heeft het over ruimteweer rond andere sterren dan onze Zon. En dat kan er een pak ruiger aan toe gaan dan wat onze Zon produceert. Sterren veel zwaarder dan onze Zon stoten heel wat meer uit dan onze bescheiden Zon, letterlijk dan: ze lossen heel wat chemische elementen die hele sterrenstelsels verrijken. Onze kennis van deze zware sterren is helaas op verschillende aspecten erbarmelijk te noemen. Eén zo een aspect is dat zware sterren grote hoeveelheden massa verliezen door een sterke ‘sterlicht’ gedreven winduitstroom. De hoeveelheid massaverlies is in grote mate verantwoordelijk hoe zware sterren evolueren doorheen hun leven, hoe ze exploderen, en wat voor een exotisch object er achter blijft (neutronenster of zwart gat). Florian Driessen zal je in geuren en kleuren uitleggen hoe het komt dat sterrenwind überhaupt mogelijk is en wat het verschil is met onze eigenste Zon. Wat gebeurt er met zware sterren die veel massa verliezen? Hoe komen ze aan hun einde? Kom het beluisteren en schrijf je nu in voor deze boeiende lezing!
Maandag 27 juni 2022, vanaf 20u-22u30 : '1000 meteoren en meteorieten'
door Marnix Wylocke, volkssterrenwachter van het eerste uur.
Op 30 juni 1908 ontplofte boven Toengoeska (Siberië) een behoorlijk grote planetoïde, met als gevolg dat bomen tot kilometer ver als lucifertjes afknapten van hun stammen. De Toengoeska-explosie zette nog maar eens in de verf hoe kwetsbaar onze blauwe knikker kan zijn. De UNOOSA (een onderdeel van de Verenigde Naties) riep 30 juni uit tot Internationale Dag van de Planetoïde, om de mensheid aan onze kwetsbaarheid te herinneren, maar ook om te tonen wat het doet om een inslag van een planetoïde op Aarde te vermijden (zoals de inslag bij Chixculyub, Yucatan, Mexico die de dinosauriërs langzaam van de aardbol veegde 66 miljoen jaar geleden). Marnix Wylocke, volkssterrenwachter van het eerste uur grijpt deze gelegenheid aan om een bijzonder interessante lezing te geven over dit onderwerp. Op het programma: voorafgaand 20u - 20u45, de 3D-film '1000 meteoren en kometen', daarna 21u00 - 22u30: lezing '1000 meteoren en meteorieten'. Na de lezing heb je de mogelijkheid om zelf een meteoriet aan te kopen.
Woensdag 10 augustus 2022, vanaf 20u-21u30 : 'De Perseïden: vallende sterren op hun best'
door Marnix Wylocke, volkssterrenwachter van het eerste uur.
Het is weer augustus, het is weer tijd voor de mooiste meteorenzwerm van het hele jaar: met name de Perseïden. Op zaterdag 13 augustus bereiken die hun maximum: bij helder weer is dit hèt moment om buiten te gaan zitten en te genieten van een heleboel 'vallende sterren'. Dat het niet echt vallende sterren zijn, wist je natuurlijk al lang, maar wat nu precies zo'n meteorenstorm triggert en dàt er een verschil bestaat tussen een vallende ster en een meteoriet was je allicht niet bekend. In elk geval komt Marnix Wylocke, onze kenner van zaken, op woensdag 10 augustus je alles - ja, alles - vertellen over de Perseïden: hoe en waar zie je ze het best, hoeveel mag je er verwachten, is het een goed idee om een wens uit te spreken als je er eentje ziet, enzovoort... Schrijf je dus snel in voor deze boeiende lezing!
Woensdag 9 november 2022, vanaf 20u-21u : 'Celestia Antwerp: hoe NASA bij een Antwerps bedrijf terechtkwam'
Lezing door Dhr. Guy Van Dijck (oorspronkelijke datum gewijzigd!)
De lancering van de Artemis 1 missie laat voorlopig nog even op zich wachten. Het zijn spannende tijden!
Sedert 2004 is NASA begonnen aan de bouw van de nieuwe SLS – raket mèt capsule voor de astronauten (de Orion, ontwikkeld door Lockheed Martin ). Om maar te zeggen: als iemand het idee op tafel gooit om (terug) naar de Maan te reizen, doe je dat niet van de ene dag op de andere.
NASA is dus al een hele tijd bezig met de ontwikkeling van al die technologie, maar doet dat niet alleen: heel wat partners uit heel wat verschillende landen werkten mee aan deze missie, en daar zitten een aantal Belgische bedrijven tussen. Eén ervan is Celestia Antwerp.
Zij werden gekozen voor het ontwerp, de industrialisatie en de fabricage van de vermogensgerelateerde testapparatuur op basis van het door Airbus Defence & Space ontwikkelde referentiesysteem.
Een mondvol dus, en één van hun medewerkers komt je met plezier uit de doeken doen wat precies hun aandeel is in de Artemis – missie, naast een hoop info over de missie zelf, die een gamechanger zal zijn voor de bemande ruimtevaart.
Verwacht dus een boeiende inkijk in het ontwikkelen van de technologie nodig voor een nieuwe raket, en hoe NASA uitkwam bij ons Belgenlandje.
Woensdag 12 oktober 2022, vanaf 20u-22u : 'Satellieten vandaag: wat doen ze voor ons? Een overzicht!'
door Wim Lahaye, projectleider bij Flanders Space
EXTERNE LOCATIE: Campus De Sterre, krijgslaan 281 gebouw S9 lokaal A0 te 9000 Gent
Wim Lahaye is onze gastspreker voor deze lezing. In anderhalf uur zal hij ons vertellen hoe en waarom satellieten zo diep doorgedrongen zijn in ons dagelijks leven, zonder dat we er ons altijd bewust van zijn.
Hij is daarvoor de geknipte persoon: een groot deel van zijn professionele carrière bracht hij door bij de Société Européenne des Satellites in Luxemburg, een belangrijke speler in de hedendaagse satelliettechnologie. Op dit moment is hij projectleider bij Flanders Space en heeft hij een heerlijk uitzicht over het Vlaamse ruimtevaart landschap met haar vooruitstrevende bedrijven en onderzoeksinstellingen.
Je krijgt een overzicht van wat satellieten op verschillende hoogtes vandaag allemaal voor ons doen. Mag ook wel, als je weet dat er duizenden boven onze hoofden rondcirkelen. Satellieten worden gebruikt voor televisie, wereldwijde internetvoorziening, communicatie, navigatie, aardobservatie of astronomie.
Drie mensen van de werkgroep “Astrofotografie en Spectroscopie” van de Volkssterrenwacht A Pien zullen een boeiend verhaal vertellen over hun hobby.
Prof. Stijn Hertelé (UGent) is in zijn vrije tijd astrofotograaf. Hij zal een overzicht geven van de basistechnieken in de astrofotografie. Zijn sessie beantwoordt vragen zoals met welke opstelling je opnamen kan maken en hoe je ruwe data tot mooie beelden van sterren, nevels … kan verwerken.
Wouter D’hoye is een zeer verdienstelijke maanfotograaf. Hij zal tonen hoe een video-opname van de maan, opgenomen doorheen een telescoop, voldoende data bevat om een hoge resolutieopname te maken van het maanoppervlak. Zijn werk resulteert in uitzonderlijke opnamen, ook in kleur.
Jan Scheers is een astrofotograaf die vaak opnamen maakt met de remote netwerken van Slooh en Telescope Live. Hij maakt prachtige beelden van nevels in de Melkweg en van verre melkwegstelsels. Een techniek met narrowbandfilters zorgt voor zeer mooie kleurbeelden die ook nog veel wetenschappelijke informatie bevatten.
Zaterdag 22 oktober 2022, vanaf 14u30-17u: 'Voordracht astrofotografie'
door prof. Stijn Hertelé (UGent), Wouter D'hoye en Jan Scheers
