Lezingen
Op de sterrenwacht nodigen we op tijd en stond een onderzoeker, wetenschapper, professor, ... uit om een boeiende uiteenzetting te geven over zijn of haar onderzoeksdomein. De onderwerpen zijn divers, maar allemaal gerelateerd aan sterrenkunde, weerkunde of ruimtevaart. Op die manier bieden we hen een forum om hun onderzoeksresultaten aan een breed publiek kenbaar te maken. Onze lezingen zijn toegankelijk voor al onze leden!
Afhankelijk van de geldende coronamaatregelen gaan deze lezingen fysiek door in ons Kepler - auditorium, online of een combinatie van beide.
Inschrijven kan telkens via onze hoofdpagina een paar weken voor de start van de voordracht.
Overzicht voordrachten 2023
Zaterdag 14 januari 2023 (14u30-16u30) 'Complexe sterrenkunde makkelijk uitgelegd!'
door Dr. Ralph Meulenbroeks (Universiteit Utrecht-NL)
Voor onze eerste lezing van 2023 gingen we even piepen bij onze noorderburen.
Daar vonden we de bijzonder inspirerende en enthousiaste Dr. Ralph Meulenbroeks. Zijn YouTube kanaal met uitlegfimpjes bereikte al meer dan drie miljoen “views”, vooral onder de Nederlandstalige jeugdigen. Ralph heeft een doctoraat in plasmafysica behaald aan de Technische Universiteit Eindhoven, maar dat is niet het bijzonderste aan de man. Hij legt zich al een halve carrière toe op wetenschapsdidactiek en bracht zo een enorm grote bijdrage aan hoe wetenschapscommunicatie er zou moeten uitzien. Hij werkt momenteel aan de Universiteit van Utrecht als universitair hoofddocent wetenschapseducatie en werkt zich uit de naad om leerkrachten in het middelbaar onderwijs te sterken en steunen in hun wetenschappelijke onderwijsopdracht.
En dan vergeten we nog dat hij tegelijkertijd met zijn fysicastudies ook een conservatoriumstudie afwerkte - beide beëindigde hij trouwens cum laude.
Ralph Meulenbroeks komt op onze sterrenwacht een aantal onderwerpen uitdiepen die in de sterrenkunde een grote rol spelen. Bijvoorbeeld: heb je wel eens gehoord van de omgekeerde kwadratenwet? Of over het meten van afstanden in het Heelal? Hoe weten we eigenlijk hoe ver de maan van ons verwijderd is? Duizelt het je al bij het horen van absorptie- en emissiespectra? Of het Dopplereffect? Wil je meer weten over deze onderwerpen maar heb je geen idee waar te beginnen? Deze avond gaat niet over de mooie plaatjes van de James Webb-telescoop maar over de dingen die nodig zijn om te begrijpen hoe wij naar het Heelal kijken.
Na deze lezing ben je helemaal bij! Voorkennis is absoluut niet vereist en vragen stellen wordt op hoge prijs gesteld!
Hebben jullie een vraag die jullie tijdens de lezing graag beantwoord willen zien? Stuur nu reeds deze vraag door naar info@armandpien.be
Overzicht voordrachten 2022
Zaterdag 15 januari 2022, vanaf 14u30 'Klimaatverandering: feiten, mythes en mistgordijnen'
door Prof. Dirk Verschuren (UGent)
Het weerbeeld van december 2021 zegt genoeg: we braken dag na dag temperatuurrecords.
Klimaatverandering is echt.
Dirk Verschuren is hoogleraar in paleo-ecologie en klimaatverandering aan de Universiteit Gent waar hij doceert in de opleidingen biologie, geologie en archeologie. We worden tegenwoordig overspoeld met informatie over het veranderende klimaat, de rol die menselijke activiteiten daarin spelen en de gevolgen ervan op onze leefwereld. Maar vaak worden feiten over klimaatverandering uit hun context gelicht, en circuleren mythes en halve waarheden. Ook schijnbaar tegenstrijdige berichtgeving in de media helpt niet om een duidelijk inzicht te krijgen in de problematiek. In deze lezing verduidelijkt klimaatwetenschapper Dirk Verschuren de wetenschap achter het broeikaseffect. Hij plaatst de huidige klimaatverandering in de context van natuurlijke klimaatvariatie op lange termijn en werpt een objectieve blik op prognoses voor de toekomst.
Zaterdag 26 februari 2022, vanaf 14u30 : 'Wat hebben de zon, satellieten en vliegtuigen gemeen: ruimteweer!'
door Elke D'Huys, Solar Physics Researcher at Royal Observatory of Belgium
Elke D'Huys werkt voor de communicatiedienst van het Solar-Terrestrial Centre of Excellence op het Ukkelse plateau en verricht er boeiend onderzoek naar ruimteweer. Dat heeft een enorme invloed op het Aardse leven, verregaander dan velen denken. Ontdek er in deze lezing alles over!
Meer info over deze lezing volgt later.
Zaterdag 26 maart 2022, vanaf 14u30 : 'Adolphe Quetelet : een wetenschapper van vlees en bloed'
door Hilde Langenaken, Dienst Communicatie en informatie - Koninklijke Sterrenwacht van België
Adolphe Quetelet was een Belgische VIP avant la lettre. Wij Gentenaren zijn nogal trots op deze man, die een doctoraat in de wiskunde aan de UGent in het gezegende jaar 1819 behaalde, en vervolgens heel wat rijke mensen wist te overtuigen om een sterrenwacht in Brussel te bouwen, waar hij de eerste directeur van zou worden. Die sterrenwacht kennen we nog steeds als het de koninklijke Sterrenwacht van België in Ukkel, een gerenommeerd onderzoeksinstituut. Hij werd geraadpleegd door de overheid voor de meest uiteenlopende wetenschappelijke problemen.
Maar wie was deze man en wat dreef hem ?
Hilde Langenaken van de Koninklijke Sterrenwacht van België zal proberen dit uit te leggen in twee uurtjes. Het eerste deel gaat over het leven van Quetelet in de 19de eeuw, het tweede deel gaat over de wetenschapper : "de man die zijn volk leerde tellen".
Hilde Langenaken is medewerker op de dienst voor communicatie en informatie en is binnen deze dienst verantwoordelijk voor het museum, het archief en de bibliotheek.
Zaterdag 14 mei, vanaf 14u30-16u30 : 'Ruimteweer rondom zware sterren'
door Florian Driessen, PhD, Instituut voor Sterrenkunde, KUL
Florian Driessen is een beloftevolle jonge onderzoeker aan het Instituut voor Sterrenkunde, dat deel uitmaakt van de KU Leuven. We hadden onlangs een lezing over ruimteweer in ons eigen zonnestelsel, maar Mr. Driessen gaat nog een stap verder: hij heeft het over ruimteweer rond andere sterren dan onze Zon. En dat kan er een pak ruiger aan toe gaan dan wat onze Zon produceert. Sterren veel zwaarder dan onze Zon stoten heel wat meer uit dan onze bescheiden Zon, letterlijk dan: ze lossen heel wat chemische elementen die hele sterrenstelsels verrijken. Onze kennis van deze zware sterren is helaas op verschillende aspecten erbarmelijk te noemen. Eén zo een aspect is dat zware sterren grote hoeveelheden massa verliezen door een sterke ‘sterlicht’ gedreven winduitstroom. De hoeveelheid massaverlies is in grote mate verantwoordelijk hoe zware sterren evolueren doorheen hun leven, hoe ze exploderen, en wat voor een exotisch object er achter blijft (neutronenster of zwart gat). Florian Driessen zal je in geuren en kleuren uitleggen hoe het komt dat sterrenwind überhaupt mogelijk is en wat het verschil is met onze eigenste Zon. Wat gebeurt er met zware sterren die veel massa verliezen? Hoe komen ze aan hun einde? Kom het beluisteren en schrijf je nu in voor deze boeiende lezing!
Maandag 27 juni 2022, vanaf 20u-22u30 : '1000 meteoren en meteorieten'
door Marnix Wylocke, volkssterrenwachter van het eerste uur.
Op 30 juni 1908 ontplofte boven Toengoeska (Siberië) een behoorlijk grote planetoïde, met als gevolg dat bomen tot kilometer ver als lucifertjes afknapten van hun stammen. De Toengoeska-explosie zette nog maar eens in de verf hoe kwetsbaar onze blauwe knikker kan zijn. De UNOOSA (een onderdeel van de Verenigde Naties) riep 30 juni uit tot Internationale Dag van de Planetoïde, om de mensheid aan onze kwetsbaarheid te herinneren, maar ook om te tonen wat het doet om een inslag van een planetoïde op Aarde te vermijden (zoals de inslag bij Chixculyub, Yucatan, Mexico die de dinosauriërs langzaam van de aardbol veegde 66 miljoen jaar geleden). Marnix Wylocke, volkssterrenwachter van het eerste uur grijpt deze gelegenheid aan om een bijzonder interessante lezing te geven over dit onderwerp. Op het programma: voorafgaand 20u - 20u45, de 3D-film '1000 meteoren en kometen', daarna 21u00 - 22u30: lezing '1000 meteoren en meteorieten'. Na de lezing heb je de mogelijkheid om zelf een meteoriet aan te kopen.
Woensdag 10 augustus 2022, vanaf 20u-21u30 : 'De Perseïden: vallende sterren op hun best'
door Marnix Wylocke, volkssterrenwachter van het eerste uur.
Het is weer augustus, het is weer tijd voor de mooiste meteorenzwerm van het hele jaar: met name de Perseïden. Op zaterdag 13 augustus bereiken die hun maximum: bij helder weer is dit hèt moment om buiten te gaan zitten en te genieten van een heleboel 'vallende sterren'. Dat het niet echt vallende sterren zijn, wist je natuurlijk al lang, maar wat nu precies zo'n meteorenstorm triggert en dàt er een verschil bestaat tussen een vallende ster en een meteoriet was je allicht niet bekend. In elk geval komt Marnix Wylocke, onze kenner van zaken, op woensdag 10 augustus je alles - ja, alles - vertellen over de Perseïden: hoe en waar zie je ze het best, hoeveel mag je er verwachten, is het een goed idee om een wens uit te spreken als je er eentje ziet, enzovoort... Schrijf je dus snel in voor deze boeiende lezing!
Woensdag 9 november 2022, vanaf 20u-21u : 'Celestia Antwerp: hoe NASA bij een Antwerps bedrijf terechtkwam'
Lezing door Dhr. Guy Van Dijck (oorspronkelijke datum gewijzigd!)
De lancering van de Artemis 1 missie laat voorlopig nog even op zich wachten. Het zijn spannende tijden!
Sedert 2004 is NASA begonnen aan de bouw van de nieuwe SLS – raket mèt capsule voor de astronauten (de Orion, ontwikkeld door Lockheed Martin ). Om maar te zeggen: als iemand het idee op tafel gooit om (terug) naar de Maan te reizen, doe je dat niet van de ene dag op de andere.
NASA is dus al een hele tijd bezig met de ontwikkeling van al die technologie, maar doet dat niet alleen: heel wat partners uit heel wat verschillende landen werkten mee aan deze missie, en daar zitten een aantal Belgische bedrijven tussen. Eén ervan is Celestia Antwerp.
Zij werden gekozen voor het ontwerp, de industrialisatie en de fabricage van de vermogensgerelateerde testapparatuur op basis van het door Airbus Defence & Space ontwikkelde referentiesysteem.
Een mondvol dus, en één van hun medewerkers komt je met plezier uit de doeken doen wat precies hun aandeel is in de Artemis – missie, naast een hoop info over de missie zelf, die een gamechanger zal zijn voor de bemande ruimtevaart.
Verwacht dus een boeiende inkijk in het ontwikkelen van de technologie nodig voor een nieuwe raket, en hoe NASA uitkwam bij ons Belgenlandje.
Woensdag 12 oktober 2022, vanaf 20u-22u : 'Satellieten vandaag: wat doen ze voor ons? Een overzicht!'
door Wim Lahaye, projectleider bij Flanders Space
EXTERNE LOCATIE: Campus De Sterre, krijgslaan 281 gebouw S9 lokaal A0 te 9000 Gent
Wim Lahaye is onze gastspreker voor deze lezing. In anderhalf uur zal hij ons vertellen hoe en waarom satellieten zo diep doorgedrongen zijn in ons dagelijks leven, zonder dat we er ons altijd bewust van zijn.
Hij is daarvoor de geknipte persoon: een groot deel van zijn professionele carrière bracht hij door bij de Société Européenne des Satellites in Luxemburg, een belangrijke speler in de hedendaagse satelliettechnologie. Op dit moment is hij projectleider bij Flanders Space en heeft hij een heerlijk uitzicht over het Vlaamse ruimtevaart landschap met haar vooruitstrevende bedrijven en onderzoeksinstellingen.
Je krijgt een overzicht van wat satellieten op verschillende hoogtes vandaag allemaal voor ons doen. Mag ook wel, als je weet dat er duizenden boven onze hoofden rondcirkelen. Satellieten worden gebruikt voor televisie, wereldwijde internetvoorziening, communicatie, navigatie, aardobservatie of astronomie.
Drie mensen van de werkgroep “Astrofotografie en Spectroscopie” van de Volkssterrenwacht A Pien zullen een boeiend verhaal vertellen over hun hobby.
Prof. Stijn Hertelé (UGent) is in zijn vrije tijd astrofotograaf. Hij zal een overzicht geven van de basistechnieken in de astrofotografie. Zijn sessie beantwoordt vragen zoals met welke opstelling je opnamen kan maken en hoe je ruwe data tot mooie beelden van sterren, nevels … kan verwerken.
Wouter D’hoye is een zeer verdienstelijke maanfotograaf. Hij zal tonen hoe een video-opname van de maan, opgenomen doorheen een telescoop, voldoende data bevat om een hoge resolutieopname te maken van het maanoppervlak. Zijn werk resulteert in uitzonderlijke opnamen, ook in kleur.
Jan Scheers is een astrofotograaf die vaak opnamen maakt met de remote netwerken van Slooh en Telescope Live. Hij maakt prachtige beelden van nevels in de Melkweg en van verre melkwegstelsels. Een techniek met narrowbandfilters zorgt voor zeer mooie kleurbeelden die ook nog veel wetenschappelijke informatie bevatten.
Zaterdag 22 oktober 2022, vanaf 14u30-17u: 'Voordracht astrofotografie'
door prof. Stijn Hertelé (UGent), Wouter D'hoye en Jan Scheers