UGent Volkssterrenwacht Armand Pien werkgroep astrofotografie maakt opname vanuit Chili.
NGC 253 is één van de helderste spiraalstelsels die we kunnen zien, maar ook één van de meest stofrijke. Het stelsel bevindt zich in het zuidelijke sterrenbeeld Beeldhouwer (Sculptor). De diameter is ongeveer 90000 lichtjaar en de afstand is 11.4 miljoen lichtjaar.
Via het telescoopnetwerk Telescope Live hebben we data gedownload van de Planewave CDK 24 (61cm) telescoop van het El Sauce observatorium in Rio Hurtado Valley, Chili. Sinds 5 jaar werken onze werkgroep regelmatig samen met TL. In januari 2023 werd op de 61cm telescoop een nieuwe cmos camera geïnstalleerd: de QHY 600M Pro met een 60 Megapixel Sony IMX455 Sensor. Gelegenheid om het fantastische Sculptor stelsel opnieuw in beeld te brengen. Gedurende de maanden juli en augustus 2023 werden in totaal 8u10min belichtingstijd verzameld doorheen de LRGB astrodon filters. Iedere filter kreeg ongeveer 2 uur belichtingstijd in frames van 5 min.
Het is Alexander Reinartz die de data gestackt heeft en bewerkt. De software die hiervoor werd gebruikt is PixInsight , NoiseXTerminator, BlurXTerminator , GIMP. Chris De Pauw heeft enkel nog een kleine aanpassing gedaan in contrast en kleursaturatie.
Het werk van Alexander resulteert in een prachtig kleurbeeld dat een schat aan informatie bevat. Het is duidelijk dat de telescoop op een hoogte van 1525m boven zeespiegel in een droog woestijnklimaat en goede donkere waarnemingscondities (seeïng-onrust <2 boogseconden) een bijdrage leveren aan dit resultaat. Maar de juiste werkflow van Alexander is ook van essentieel belang geweest.
NGC253 Sculptor galaxy is een Starburst Galaxy: een stelsel waar een periode met zeer actieve stervorming bezig is. Dit zou veroorzaakt zijn door de botsing met een dwergmelkwegstelsel ongeveer 200 miljoen jaar geleden. Overal in het stelsel zien we complexe structuren. Er zijn de talrijke paars-rode HII gebieden waar actieve stervorming een gloed van geïoniseerd waterstofgas veroorzaakt. Er zijn de talrijke blauwe jonge sterclusters en opvallend zijn de grote aanwezigheid van stofbanden. De sterke stellaire wind van jonge massieve blauwe reuzensterren en de schokgolven van talrijke supernovaexplosies, zorgen ervoor dat stof- en gaswolken uit het vlak van het spiraalstelsel geduwd worden. Stofranken stijgen op, loodrecht op het vlak van de schijf. De hoek waarin we NGC253 zien maakt dit fenomeen goed zichtbaar. Het lijkt het panorama van een stad vol met rokende schoorstenen.
Sculptor galaxy: objecten op de achtergrond
Op de opname vinden we rondom het stelsel een overvloed aan objecten op diverse afstanden. In de eerste plaats zijn er de voorgrondsterren. Die staan op een afstand van maximaal 10000 lichtjaar, gezien we vanuit de Melkweg kijken in de richting van de zuidelijke galactische pool. We kijken dus in een richting, loodrecht op het vlak van de Melkweg. Die voorgrondsterren zijn zichtbaar zoals een chauffeur van een auto de druppels water op de voorruit ziet terwijl hij in de verte kijkt.
Verder zien we bolvormige sterrenhopen die toebehoren aan NGC253. Een studie uit 2017 heeft tientallen bolhopen geïdentificeerd via fotometrisch en spectroscopisch onderzoek. We duiden hier vijf bolhopen aan met een rood cirkeltje.
Talrijke meestal niet zo puntvormige objecten in het beeldveld zijn verre achtergrondstelsels. Sommige staan zelfs op een afstand van méér dan 1 miljard lichtjaar. We hebben hier als voorbeeld vier exemplaren voorzien van een geel cirkeltje.
Een uniek object is PGC 198197 rechts onderaan in het groene cirkeltje. Het zijn twee achtergrondstelsels die toevallig overlappend zijn. Afstand 800 miljoen lichtjaar! Een kleiner stelsel staat op een kortere afstand. Gebruik makend van het licht van het achterliggend stelsel kan men met de Hubble Space Telescope stofbanden bestuderen in de periferie van het voorgrondstelsel. Er zijn weinig objecten waar dergelijk onderzoek mogelijk is.
Helemaal onderaan links in het paarse cirkeltje vinden we een quasar. Een extreem helder object, maar op een kosmologische afstand. Het licht is er 10.9 miljard jaar geleden vertrokken om in onze camera te belanden. Toen het licht vertrok was het Heelal nog maar 2.79 miljard jaar oud en bestond de aarde helemaal nog niet! Door de uitdijing van het heelal kunnen we zeggen dat deze quasar nu 19 miljard lichtjaar verwijderd is van de aarde!
WERKGROEP ASTROFOTOGRAFIE