copyright: wikipedia
Neen, wat we in het weer met ‘La Niña’ of ‘El Niño’ bedoelen heeft niets met gevechtssporten te maken. Natuurlijk niet. Wel met veranderingen in het weersysteem ten zuiden van de evenaar.
Is dat belangrijk voor ons?
Vermoedelijk wel; alles wijst er op dat ‘La Niña’ ook een invloed heeft op ons weer.
Hoe dan wel?
Statistieken bewijzen dat deze, ver van ons verwijderde systemen, ook van belang zijn voor ons. Hoe precies, voor zo ver ik weet is er niemand die precies weet hoe het in elkaar zit.
Ach, we zijn al 10 regels ver en ik heb nog niet uitgelegd wat ‘La Niña’ juist betekent. Banzai dan maar.
Op de schoolbanken hebben we geleerd over de passaatwinden. Winden die van oost naar west in de buurt en boven de evenaar waaien. Het zou lekker eenvoudig zijn mochten die winden overal even sterk waaien. Maar dat is niet zo. En dat verschil in kracht is nu exact de eerste schakel van een vrij lange ketting in het weersysteem. Want de passaatwinden verplaatsen niet alleen de lucht naar het westen, ze blazen ook de bovenste waterlagen van de oceanen naar rechts. Wat gebeurt er dan? Tja, als er water weggeblazen wordt, dan ontstaat lokaal een watertekort op die plaats. We zijn voldoende vertrouwd met het gedrag van water om te beseffen dat het tekort weer opgevuld wordt door ander water. Zuidelijk water, dus (koud) water dat uit de richting van de Zuidpool komt, vloeit richting evenaar.
Aha, daar kunnen we weer mee verder. Chileense en Peruviaanse vissers hebben reeds lang geleden gemerkt dat de temperatuur van het zeewater, vooral in de maand december, kouder is dan anders. Daar hebben ze niets op tegen. Want het koude water bevat grote hoeveelheden plankton. En wie zegt: veel plankton, die zegt ook: veel vis! Leuk verschijnsel voor de vissers op het einde van het kalenderjaar dus. Om die reden gaven ze het verschijnsel de naam “het Kerstekindje”: “El Niño”. De vrouwelijke vorm noemt men “La Niña” in het Spaans.
Daarmee is de zaak nog niet rond, want “Niña” en “Niño” zijn geen synoniemen van elkaar. “La Niña” zorgt niet alleen voor veel vis, het koude water verdampt ook veel moeilijker. In de jaren waarin “La Niña” optreedt is er boven Zuid-Amerika dus beduidend minder regen. We kijken nog een beetje breder. Als het koude zuidelijke water naar Zuid-Amerika stroomt, dan stroomt het dus niet in de richting van Australië en Indonesië. Gelijkaardige logica: het warme water voor de kusten van Australië verdampt snel met een overmatige regenval als resultaat.
Een situatie zoals “La Niña” kan enkele jaren aanslepen en we hebben net een dergelijke periode achter de rug. Nu komt het belangrijke voor ons: we weten niet precies hoe het komt maar in “La Niña”-jaren zijn onze zomers statistisch een beetje koeler dan anders.
Nu gaan we nog een beetje breder kijken. Het kan natuurlijk ook gebeuren dat de passaatwinden in de buurt van Australië heviger zijn dan in de buurt van Zuid-Amerika. Het omgekeerde dus. Dan krijgen we met “El Niño” te maken. Koud water in de buurt van Australië, het warme water bevindt zich dan eerder voor de kusten van Chili en Peru. Dezelfde logica: veel plankton en vis voor Australië en Indonesië, weinig verdamping van het zeewater en in het binnenland een groot gevaar voor bos- en andere branden. Voor Chili en Peru: het tegengestelde. Veel regen en weinig vis.
En voor wat ons betreft: blijkbaar zomers die duidelijk warmer zijn dan anders. De media hebben onlangs gemeld dat een periode van ongeveer 3 jaar “La Niña” aan het veranderen is naar “El Niño”. Sommigen spraken reeds over een extra opwarming in de zomer die net gestart is. Misschien lopen ze iets te hard van stapel. Dergelijke systemen zijn loom en het laat zich raden dat er wat tijd nodig is om hun invloed hier te vestigen. In die optiek zou dus de zomer van 2024 wel eens een zomer van zonnecrème kunnen worden.
Om af te sluiten met een positieve noot: periodes van “La Niña” schijnen stabieler te zijn dan “El Niño’s”. Het is dus goed mogelijk dat we in 2025 of 2026 alweer in de richting van “La Niña” evolueren. We weten het niet.
Prof. Ludwig Eensteen.